Wegańskie Siostrzeństwo

Spread the love

Weganizm dostrzega wyjątkowość czujących istot i oparty jest na poczuciu siostrzeństwa i braterstwa z nimi. Co to oznacza? Zacznijmy od siostrzeństwa. To słabsze wersja braterstwa. Słabsza ponieważ kulturowo wartościuje się braterstwo właśnie jako przymierze mężczyzn i to przymierze w słusznej sprawie. Braterstwo broni, krwi, walki to mocna rzecz i mocna sprawa. Siostrzeństwo brzmi w tym kontekście niepoważnie, jako struktura zaburzająca rzeczywistość męskocentrycznej dominacji. A jednak siostrzeństwo powoli wkracza do naszej rzeczywistości, krok po kroku zrzesza i buduje, przepracowuje też model samego braterstwa.

Więc może popatrzmy raz jeszcze na sprawę od strony wegańskiej wrażliwości. Braterstwo i siostrzeństwo to doświadczenie jedności z drugą istotą, w końcu i tak wszyscy pochodzimy od jednego przodka, i tak życie wszystkich z nas zbudowane jest z tego samego kodu (jak pisał Carl Sagan i Ann Druyan wszyscy jesteśmy zbudowani z tych samych liter tworzących kod DNA: Adeniny, Guaniny, Cytozyny i Tyminy). Cztery podstawowe litery życia A, G, C i T podstawa naszego braterstwa i siostrzeństwa. Różnice między nami i gatunkowe i indywidualne to tylko piękno bioróżnorodności i siła dostosowania się do warunków świata w jakich przyszło nam żyć. Bioróżnorodność nie przekreśla jednak faktu naszej wspólnotowości i wyjątkowości siostrzeństwa i braterstwa.

Kulturowe narracje wprowadziły siłę podziałów. Ja – Ty, My – Oni, Nasi – Obcy, Rodzina – Nieprzyjaciele, ludzie – zwierzęta. Te podziały pozwoliły na deprecjonowanie, budowanie hierarchii w których człowiek brzmi dumnie, zwierzę nędznie, gdzie mężczyzna jest kimś wyjątkowym, a kobieta staje się półczłowiekiem. Hierarchiczne myślenie stanowi jednak niebezpieczeństwo nadużyć, asymetrii, potraktowanie kogoś za gorszego a przez to za tego, którego można użyć, jak rzecz, potraktować przedmiotowo.

Weganizm to nie dieta, to przełamywanie stereotypów, wyznaczanie nowego sposobu bycia w świecie, to otwarcie się na prawdziwe siostrzeństwo i braterstwo. Siostrzeństwo to pojęcie wywodzące się ze słownika feminizmu. Kobiety uzyskując autonomię i prawa musiały po prostu nauczyć się współpracować ze sobą, musiały wypracować język wspólnoty. Przez okres patriarchalnych nadużyć kobiety nie mogły współdziałać, podporządkowane mężczyzną zmuszone były stać się rywalkami konkurującymi o męskie względy. Dlatego siostrzeństwo oznacza budowanie symetrii i wzajemnego wsparcia.  Braterstwo to pojęcie przekształcone pod wpływem kulturowych przemian, już nie krwi czy oręża a solidarności z potrzebującymi i wsparcia. Siostrzeństwo i braterstwo tworzy relacje. Nowe możliwości budowania wzajemności, bycia razem czy bycia wobec. Co najważniejsze jednak siostrzeństwo i braterstwo nie zwracają uwagi ani na płeć, ani na gatunek.

Weganizm wychodzi poza różnice gatunkowe, poza partykularne interesy własnego gatunku. To odkrywanie cierpienia zwierząt powodowanych przez człowieka, to zrozumienie, że od nas zależy jak będą wyglądały relacje międzygatunkowe. Braterstwo i siostrzeństwo nie pozwala nam traktować zwierzęcia jak mięsa, to świadomość, że krzywda kury, krowy czy świni jest równie bolesna i zła jak krzywda człowieka. Nie ważne jest kim jesteśmy ale kim się stajemy dla siebie. Siostrzeństwo i braterstwo uczą nas, że ważniejsze są więzi, relacje i chęć zrobienia czegoś dla istoty czującej niż sam gatunek i odmienność. I to dlatego właśnie weganizm dostrzega wyjątkowość czujących istot i oparty jest na poczuciu siostrzeństwa i braterstwa z nimi.
Tekst dr hab. Joanna Hańderek, prof. UJ, rys. Janusz Bończak

Dr hab. Joanna Hańderek, prof. UJ .

dr hab. Joanna Hańderek, prof. UJ,  wykładowczyni w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się filozofią kultury i filozofią współczesności. Od 2013 roku organizuje cykl wykładów i spotkań poświęconych różnym formom dyskryminacji społecznych „Kultura wykluczenia?”. Współredaktorka kwartalnika popularnonaukowego „Racje”, członkini Towarzystwa Humanistycznego, Akademickiego Stowarzyszenia przeciwko Myślistwu Rekreacyjnemu, Kongresu Świeckości, członkini rady głównej Kongresu Kobiet. Z kotką na kolanach pisze filozoficznego bloga https://handerekjoanna.wordpress.com