Pomoc Żywnościowa a kryzys klimatyczny
Ministra Rodziny i Polityki Społecznej Marlena Maląg reprezentuje Polskę w unijnych negocjacjach ws. programu na lata 2021-2027 w obszarze pomocy żywnościowej dla najuboższych. Program, podobnie jak w latach 2014-2020, zakłada wsparcie żywnościowe w formie paczek i punktów wydawania posiłków. Wsparcie dla Polski to ponad 475 mln euro.
Green REV Institute oraz koalicja Future Food 4 Climate apelują, aby przy kształtowaniu programu na lata 2021-2027 uwzględnić kwestie klimatyczne i czerwony kod dla planety.
Produkcja żywności zwierzęcej to jeden z głównych motorów katastrofy klimatycznej, emisji gazów cieplarnianych, utraty bioróżnorodności i zanieczyszczenia środowiska. IPCC i środowisko naukowe od dawna alarmują, że musimy przechodzić na diety roślinne i ograniczać spożycie mięsa, nabiału i jaj. Przy projektowaniu strategii i programów na lata 2021-2027 konieczne jest uwzględnienie kwestii ochrony środowiska, bioróżnorodności oraz życia i zdrowia ludzi i praw zwierząt. Ponad 475 milionów wsparcia powinno być wydawane przy uwzględnieniu kryteriów, takich jak: miejsce produkcji żywności, kwestie praw i dobrostanu zwierząt, lokalność, sezonowość, uwzględnienie kosztów produkcji danego produktu dla środowiska naturalnego.
Program “Fundusze Europejskie na pomoc żywnościową dla najbardziej potrzebujących” jest współfinansowany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego+. Beneficjentami i beneficjentkami pomocy będą osoby i rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej.
Dostęp do pomocy z założenia zapewniany jest bez jakiejkolwiek dyskryminacji i z poszanowaniem godności osób uprawnionych. W jego ramach pomoc udzielana odbiorcom i odbiorczyniom końcowym obejmuje żywność w formie paczek z artykułami spożywczymi lub posiłków oraz udział w działaniach na rzecz włączenia społecznego.
Zaznaczyć jednak należy, że pomimo szczytnych założeń, w Programie nie przewidziano instrumentów, które zabezpieczyłyby priorytet pozyskiwania żywności z ekologicznych źródeł, nieopartych na wyzysku istot żywych oraz bez degradacji środowiska naturalnego. Zgodnie z przepisami EFS+ państwa członkowskie i beneficjenci wybierają żywność lub podstawową pomoc materialną na podstawie obiektywnych kryteriów związanych z potrzebami osób najbardziej potrzebujących. Kryteria wyboru żywności i, w stosownych przypadkach, towarów uwzględniają również aspekty związane z klimatem i aspekty środowiskowe, w szczególności w celu ograniczenia marnotrawienia żywności i korzystania z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. W stosownych przypadkach, wyboru rodzaju żywności do dystrybucji dokonuje się po uwzględnieniu ich wkładu w zrównoważoną dietę osób najbardziej potrzebujących.
Niestety kryteria te uznać należy za zbyt ogólnikowe, Green REV Institute rekomenduje, aby podczas negocjacji rząd RP zaapelował o:
1. Podjęcie dalej idących kroków, które zagwarantowałyby dostarczenie beneficjentom i beneficjentkom żywności pozyskanej z poszanowaniem środowiska oraz bez cierpienia
zwierząt pozaludzkich
2. Zmniejszenie liczby zwierząt tzw. hodowlanych na żywność – w tym wykorzystywanych w ramach pozyskiwania żywności służącej realizacji Programu.
3. Przeprojektowanie systemów żywnościowych tak, aby miały neutralny lub pozytywny wpływ na środowisko, pomagały łagodzić zmiany klimatu i dostosowywać się do ich skutków, odwrócić proces utraty różnorodności biologicznej, zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, odżywianie i zdrowie publiczne (z poszanowaniem praw zwierząt pozaludzkich) oraz pozwalały upewnić się, że każdy i każda ma dostęp do wystarczających, bezpiecznych, pożywnych i zrównoważonych produktów żywnościowych po przystępnej cenie przy jednoczesnym generowaniu bardziej sprawiedliwych zysków ekonomicznych. W ten sposób realizowane mogłyby być Strategia Od pola do stołu i Europejski Zielony Ład.
4. Doprecyzowanie w Programie instrumentów, które zabezpieczyłyby priorytet pozyskiwania żywności z ekologicznych źródeł, nieopartych na wyzysku istot żywych oraz bez degradacji środowiska naturalnego.
Zmniejszenie wielkości spożycia mięsa i nabiału będzie miało pozytywny wpływ na gospodarkę. produkcja roślinna jest tańsza, to rolnictwo zwierzęce i przemysłowe pogłębia ubóstwo w krajach rozwijających się, gdyż więksi producenci wypierają lokalnych rolników z sektora. Są oni przymuszani ekonomicznie do bycia hodowcami kontraktowymi dla dużych korporacji lub przenoszą się do miast, powodując wyludnienie obszarów wiejskich. Prowadzi to do przeludnienia w miastach i do wzrostu problemu bezdomności. Spożywanie mniejszej ilości mięsa może zredukować ubóstwo – Światowa Rada ds. Żywności Organizacji Narodów Zjednoczonych szacuje, że przekazanie ludziom 10-15 procent zbóż, którymi obecnie żywią się zwierzęta gospodarskie, wystarczy, aby zwiększyć światowe zasoby żywności na tyle, by móc wyżywić obecną populację Zmniejszenie liczebności populacji zwierząt tzw. gospodarskich w Unii Europejskiej skutkowałoby znaczną redukcją emisji gazów cieplarnianych z sektora rolnego, przyczyniając się tym samym pozytywnie do osiągnięcia celów Wspólnoty w zakresie zatrzymania zmian klimatu. Jest to zatem odpowiedni moment, aby przyspieszyć przejście na bardziej zrównoważony, sprawiedliwy system żywnościowy, co będzie wymagało ograniczenia produkcji i spożycia produktów zwierzęcych oraz przejścia na dietę bardziej roślinną.
Uwzględnienie powyższego w projekcie Programu będzie stanowić istotny krok w dobrym kierunku – równie ważny jak wszystkie pozostałe.
Anna Spurek, COO Green REV Institute “Jesteśmy zaskoczone, że przy projektowaniu działań na lata 2021-2027 Polska nie bierze pod uwagę czerwonego alarmu dla klimatu. Polska jest nadal jednym z głównych beneficjentów środków unijnych w ramach polityki spójności. Nie można przeciwdziałać skutkom kryzysu klimatycznego finansując ze środków publicznych działania, które ten kryzys wzmacniają. Nie chodzi o to, żeby wydać pieniądze, ale o to, żeby zaprojektować wsparcie tak, żeby pomagało a nie szkodziło.
Źródło: Green REV Institute
Pełna treść Listu Otwartego
