Przemoc…, i co dalej?

Rozmowa z Grzegorzem Kołaczem, koordynatorem Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Wielka Wieś.

Wiadomości WW: W Ośrodku Pomocy Społecznej w Wielkiej Wsi zajmuje się Pan koordynacją przeciwdziałania przemocy w rodzinie. To bardzo wymagająca i trudna praca, gdyż przemoc ma wiele twarzy i trzeba być przygotowanym na różne scenariusze działania…

Grzegorz Kołacz: W Ośrodku zajmuje się m.in. koordynacją Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie oraz pełnię funkcję Przewodniczącego Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego. W ramach swojej pracy współpracuję z instytucjami zaangażowanymi w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie m.in. oświatą, policją, komisją alkoholową, kuratorami. Niewątpliwie jest to trudna praca, ponieważ każdą rodzinę/osobę, którą obejmujemy wsparciem, traktujemy indywidualnie i staramy się wyjść poza utarte schematy. Robimy również wiele, żeby scalić działania instytucji zaangażowanych w pomoc rodzinom. Rzeczywiście, przemoc przybiera różne formy – fizyczną, psychiczną, seksualną, ekonomiczną czy zaniedbania. W dalszym ciągu spotykam się w swojej pracy z poglądami/przekonaniami, że o przemocy możemy mówić tylko wtedy, kiedy są widoczne ślady, np. siniaki. Obecnie w sprawach, które prowadzimy, bardzo często spotykamy się z przemocą psychiczną i ekonomiczną.

Proszę przybliżyć, jakie działania Państwo wykonują w ramach założonych zadań?

W ramach przeciwdziałania przemocy w rodzinie działamy przede wszystkim w oparciu o Ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”. W ramach ustawy opracowujemy m.in. gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzimy specjalistyczne poradnictwo, podejmujemy działania profilaktyczne skierowane do dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkańców gminy. Powołany został Zespół Interdyscyplinarny, w skład którego wchodzą m.in. prokurator, zawodowi kuratorzy, przedstawiciele GOPS, policji, oświaty, ochrony zdrowia. Szkolimy przedstawicieli instytucji mających w swoich zadaniach przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, m.in. nauczycieli, kuratorów, pracowników socjalnych, asystentów rodziny, członków komisji alkoholowej, policji – szkolenia dotyczą procedur, jak również pracy z rodzinami, zjawisk przemocy itp.

W ramach procedury Niebieskiej Karty (do wszczęcia której uprawnieni są przedstawiciele policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) powoływana jest grupa robocza, która diagnozuje sytuację rodziny, opracowuje indywidualny plan pomocy dla osoby doświadczającej przemocy w rodzinie, motywujący osobę stosującą przemoc w rodzinie do zmiany postaw, zachowania. Monitorujemy sytuację rodzin poprzez wizyty w środowisku. Oferujemy i motywujemy do skorzystania ze specjalistycznego wsparcia (prawnego, psychologicznego, udziału w grupach wsparcia, programach korekcyjno-edukacyjnych). Obejmujemy wsparciem całą rodzinę.

Czy ta pomoc może być anonimowa?

Wgląd w procedurę „Niebieskiej Karty” mają tylko i wyłącznie członkowie grupy roboczej oraz zespołu interdyscyplinarnego. Dokumentacja może być udostępniona sądowi bądź prokuraturze na wniosek. Co do anonimowości pomocy nie jest ona możliwa, ponieważ w chwili zgłoszenia się do nas po pomoc, podejmujemy działania mające na celu diagnozę sytuacji rodziny, co wiąże się z koniecznością wejścia w środowisko osoby zgłaszającej się po pomoc.

Praca z osobami obarczonymi problemami z pewnością nie jest komfortowa dla psychiki, czy korzystają państwo z pomocy superwizorów, terapeutów?

Praca z rodziną uwikłaną w przemoc jest trudna i wymaga cierpliwości, zaangażowania, empatii, wiedzy (znajomości procedur) oraz holistycznego podejścia. Chciałbym też zaznaczyć, że w ramach GOPS nie pracujemy jako terapeuci, nasze działania są nastawione na interwencję oraz pomoc. Naszym głównym zadaniem jest zatrzymać przemoc w rodzinie i jej pomóc, m.in. poprzez zmotywowanie do skorzystanie ze specjalistycznego wsparcia. Praca z rodziną uwikłaną w przemocy niejednokrotnie jest długim procesem. W ramach doskonalenia zawodowego, podniesienia własnych umiejętności i wsparcia korzystamy jako zespół interdyscyplinarny z superwizji. Nie ukrywam, że superwizja jest dla nas pomocna, ponieważ pozwala nam spojrzeć na swoją pracę czy trudności, na które napotykamy, z innej perspektywy.

A może, by przeciwdziałać przemocy, o tejże powinniśmy edukować już najmłodsze osoby. Dzieci i młodzież szkolną.

Zdecydowanie.  Prowadzimy działania profilaktyczne w placówkach oświatowych na terenie gminy. Realizujemy również warsztaty i pogadanki na temat przemocy w rodzinie, przeciwdziałania przemocy rówieśniczej, uzależnieniom, rozwijania własnych pasji itp. W trakcie spotkań zespołu interdyscyplinarnego zakres działań profilaktycznych konsultowany jest z pedagogami szkolnymi i na bieżąco podejmujemy działania profilaktyczne mające na celu edukację dzieci i młodzieży. Podejmujemy również działania edukacyjne skierowane do dorosłych mieszkańców gminy w zakresie bezpieczeństwa, uzależnień, zdrowia psychicznego.

Czy mieszkańcy gminy Wielka Wieś mogą liczyć na specjalistyczne wsparcie?

Tak, wychodzimy naprzeciwko potrzebom mieszkańców w ramach udzielania specjalistycznego wsparcia mieszkańcom. W strukturach ośrodka pomocy społecznej działa Punkt Wsparcia i Pomocy Rodzinie, którego siedziba znajduje się przy ul. Krakowskiej 53 w Wielkiej Wsi, oferuje specjalistyczną pomoc w postaci między innymi wsparcia psychologicznego dla młodzieży i dorosłych, wsparcia psychoterapeuty dla dzieci i ich rodzin. Od tego roku nasz punkt rozszerzył ofertę pomocową o wsparcie w postaci terapii rodzin. Dodatkowo świadczona jest pomoc w postaci radcy prawnego, mediatora, terapeuty uzależnień. Od trzech lat organizowana jest grupa wsparcia dla osób współuzależnionych i doświadczających przemocy. W punkcie dyżury pełnią wraz z przewodniczącym zespołu jeden z dzielnicowych policji.

GOPS wspólnie z gminną komisją alkoholową organizuje zajęcia profilaktyczne rozwijające kompetencje społeczne u dzieci. W ostatnich dwóch latach odbyły się m.in. warsztaty „ego z LEGO” oraz Treningi Umiejętności Społecznych. Dla osób dorosłych zorganizowane były warsztaty wzmacniające kompetencje rodzicielskie. We wrześniu br. wspólnie ze Stowarzyszeniem Latarnia organizujemy warsztaty „Szkoła dla Rodziców” (zainteresowanie warsztatami jest bardzo duże – w przeciągu trzech dni zapełniły się wszystkie miejsca). Udzielamy również wsparcia w postaci asystenta rodzin oraz porad w sytuacjach kryzysowych.

Czy były przypadki, kiedy właśnie dzieci zgłaszały problemy przemocowe w rodzinie?

Oczywiście zdarzają się takie sytuacje. Zazwyczaj dzieci zgłaszają się w pierwszej kolejności po pomoc do wychowawców bądź pedagogów szkolnych. Z mojego doświadczenia i wiedzy wynika, że szkolni pedagodzy reagują wtedy, gdy powezmą podejrzenie przemocy w rodzinie. Zazwyczaj te informacje są przekazywane do zespołu interdyscyplinarnego i podejmujemy wspólne działania mające na celu pomóc rodzinie. Zgłoszenia dzieci i działania szkół pokazują, że nasze profilaktyczne działania przynoszą efekty.

Czy najczęściej sprawcami przemocy są mężczyźni, czy jednak przemoc nie ma „płci”?

W mojej ocenie przemoc nie ma „płci”, choć w większości spraw, które do nas trafiają, to kobiety są osobami pokrzywdzonymi, doświadczającymi przemocy, lecz zdarzają się procedury „Niebieskiej Karty”, gdy to mężczyźni są wskazani jako osoby doświadczające przemocy. Warto nadmienić, że mężczyźni często z uwagi na lęk przed oceną i wstydem nie zgłaszają się po pomoc.

Czy słyszał Pan o ogólnopolskiej Kampanii „Białej Wstążki”? Co Pan o niej myśli?

Słyszałem – uważam to za cenną inicjatywę i zwrócenie uwagi na problem przemocy wobec kobiet. Równocześnie uważam, że w społeczeństwie pod kątem spojrzenia i świadomości na kwestie związane z przemocą na przestrzeni lat zaszła pozytywna zmiana. Osobiście uważam, że na przemoc w rodzinach należy patrzeć całościowo i zwracać szczególną uwagę na dzieci, które są świadkami przemocy, a których potrzeby są często marginalizowane i pomijane w całej sytuacji.
Dziękuję za rozmowę

Rozmawiał Janusz Bończak, fot. autor
Tekst opublikowano za zgodą Wiadomości WW. Dziękujemy!