Zakończmy panowanie mięsnych władców naszej żywności
Czas na transformację systemu żywności, która promuje sukcesorów mięsa i nabiału i nie dyskryminuje producentów żywności dla przyszłości.
Green REV Institute złożył swoje stanowisko do TRIS (Technical Regulations Information System – System Informacji o Przepisach Technicznych) w ramach konsultacji przepisów dotyczących zakazu produkcji i wprowadzania do obrotu żywności i pasz składających się, wyizolowanych lub wyprodukowanych z hodowli komórkowych lub tkanek pochodzących ze zwierząt kręgowych, a także zakazu oznaczania jako mięsa produktów przetworzonych zawierających białka roślinne (2023/0675/IT).
Link do stanowiska Green REV Institute ws. 2023/0675/IT
- Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, jasno określona w art. 38, podkreśla prawo osób konsumenckich do informacji i zdrowia. Produkty, które obecnie zastępują mięso zwierząt, według wszystkich badań, są zdrowsze niż mięso zwierząt. Dlatego tak ważne jest, aby nazewnictwo substytutów mięsa nie było cenzurowane, ponieważ wskazuje ono na funkcję produktu. Kiedy spożywamy kanapki z szynką, osoby konsumenckie mają prawo do zakupu w sklepie produktu, który zastępuje mięso zwierzęce i jest nazwany w sposób odzwierciedlający przeznaczenie produktu. Cenzurowanie nazewnictwa jest ograniczeniem prawa osób konsumenckich do informacji o produkcie, jego potencjalnych zastosowaniach i zastosowaniach.
- Prawo do zdrowej żywności. Dr Chris Bryant z Wydziału Psychologii: “Coraz częściej widzimy, jak produkty pochodzenia roślinnego są w stanie odwrócić popyt od produktów pochodzenia zwierzęcego, odwołując się do trzech podstawowych elementów, których oczekują konsumenci: smaku, ceny i wygody”. Przegląd ten pokazuje przytłaczające dowody na to, że oprócz tego, że są znacznie bardziej zrównoważone w porównaniu z produktami pochodzenia zwierzęcego pod względem emisji gazów cieplarnianych, zużycia wody i użytkowania gruntów, alternatywne produkty pochodzenia zwierzęcego na bazie roślin mają również szeroki zakres korzyści zdrowotnych. (2022, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666833522000612#bib0085). Chcemy podkreślić, że cenzurowanie nazewnictwa jest sprzeczne z wiedzą naukową dotyczącą korzyści płynących ze spożywania produktów pochodzenia roślinnego i zastępowania produktów pochodzenia zwierzęcego wegańskimi alternatywami. Jako osoby konsumenckie chcemy i mamy prawo do priorytetowego traktowania naszego zdrowia, a cenzurowanie zamienników wspiera interesy wąskiego lobby mięsnego. Osoby decyzyjne muszą stawiać dobro obywateli, obywatelek i zdrowie publiczne na pierwszym miejscu.
- Ostatnie badania wskazują, że osoby konsumenckie prawidłowo odróżniają burgery roślinne od mięsnych. Nie mylą ich produkty roślinne oznaczone nazwami brzmiącymi jak mięso, takimi jak “nuggetsy” lub “hamburgery”. Zdecydowana większość, bo aż 96,4% respondentów, stwierdziła, że wybrała produkt świadomie. Ponad 80% uznało za oczywiste, że produkt nie zawiera mięsa, o ile jest oznaczony jako “wegański”, “wegetariański” lub roślinny”.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania osobom konsumenckim informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 wyraźnie stanowi, że: “Swobodny przepływ bezpiecznej i zdrowej żywności jest istotnym aspektem rynku wewnętrznego i znacząco przyczynia się do zdrowia i dobrobytu obywateli, obywatelek oraz ich interesów społecznych i gospodarczych”. Jak już wspomnieliśmy, mięso roślinne jest zdrowszą opcją niż produkty pochodzenia zwierzęcego. Mięso roślinne jest również wolne od konserwantów, w tym azotynów i azotanów, z których oba zostały powiązane ze zwiększonym ryzykiem niektórych rodzajów raka. Przetworzone mięso zawierające azotany i azotyny zostało uznane za czynnik rakotwórczy dla ludzi przez Światową Organizację Zdrowia w 2015 roku. Mięso pochodzenia roślinnego może również pomóc ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii odpornych na antybiotyki. Według Good Food Institute, 70 procent amerykańskich dostaw antybiotyków o znaczeniu medycznym jest wykorzystywanych w hodowli zwierząt. To nie tylko ogranicza dostęp dla ludzi, ale także zwiększa częstość występowania bakterii opornych na antybiotyki – głównej przyczyny infekcji i przyczyny ponad 35 000 zgonów w USA rocznie.
- Rozporządzenie stwierdza również, że: “Opinia publiczna jest zainteresowana związkiem między dietą a zdrowiem oraz wyborem odpowiedniej diety dostosowanej do indywidualnych potrzeb”. W Białej Księdze Komisji z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie strategii dla Europy w sprawie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem, nadwagą i otyłością (“Biała Księga Komisji”) zauważono, że oznaczanie wartości odżywczej jest jedną z ważnych metod informowania konsumentów i konsumentek o składzie żywności i pomagania im w dokonywaniu świadomego wyboru. W komunikacie Komisji z dnia 13 marca 2007 r. zatytułowanym “Strategia polityki konsumenckiej UE na lata 2007-2013 – Wzmocnienie pozycji osób konsumenckich, polepszenie ich dobrobytu oraz zapewnienie ich skutecznej ochrony” podkreślono, że umożliwienie konsumentom i konsumentom dokonywania świadomego wyboru ma zasadnicze znaczenie zarówno dla skutecznej konkurencji, jak i dla dobrobytu osób konsumenckich. Znajomość podstawowych zasad żywienia i odpowiednich informacji żywieniowych na temat żywności przyczyniłaby się znacząco do umożliwienia osobom konsumenckim dokonania takiego świadomego wyboru. Kampanie edukacyjne i informacyjne są ważnym mechanizmem poprawy zrozumienia informacji o żywności przez konsumentów i konsumentki”. Dlatego nie możemy cenzurować żywności pochodzenia roślinnego, spychając ją do niszy, ale zamiast tego musimy dążyć do ułatwienia przejścia na dietę roślinną. Jest to zgodne z ambicjami unijnej strategii “od pola do stołu” i stanowi odpowiedź na obecny kryzys zdrowotny związany z niezdrową żywnością.
- Raport “What’s cooking” (2023, UNEP) pokazuje, że:
- “Żywność pochodzenia zwierzęcego znacząco wpływa na środowisko, zdrowie ludzi, dynamikę społeczno-ekonomiczną i dobrostan zwierząt;
- Ponieważ globalny popyt na mięso i produkty mleczne stale rośnie, ich produkcja i konsumpcja stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego i dobrostanu zwierząt. Spożywanie zbyt dużej ilości czerwonego i przetworzonego mięsa przyczynia się do wysokiego wskaźnika otyłości i cukrzycy. Hodowla zwierząt zwiększa ryzyko nowych chorób odzwierzęcych i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Wiele zwierząt jest hodowanych i poddawanych ubojowi w warunkach, które naruszają ich dobrostan. Oczywiste jest, że systemy żywnościowe, w tym sektor mięsny i mleczarski, muszą być częścią transformacji społecznych i gospodarczych wymaganych do zatrzymania i odwrócenia szkód, jakie wyrządzamy naturalnym systemom Ziemi. Osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju, ograniczenie globalnego ocieplenia w ramach Porozumienia Paryskiego i wypełnienie Globalnych Ram Bioróżnorodności z Kunming-Montreal zależą od tego;
- Osoby decyzyjne ponoszą szczególną odpowiedzialność za zapewnienie, że wszelkie takie zmiany są sprawiedliwe społecznie i dobrze zarządzane oraz nie zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu ani nie skutkują bardziej niesprawiedliwym światem dla mniejszości społecznych, w tym kobiet i rdzennej ludności”.
Według autorów raportu, nowe mięso pochodzenia roślinnego wykazuje potencjał mniejszego wpływu na środowisko w porównaniu z wieloma konwencjonalnymi produktami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego (ASF). Obiecują one również zmniejszenie ryzyka chorób odzwierzęcych i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, jednocześnie znacząco rozwiązując obawy dotyczące dobrostanu zwierząt związane z tradycyjnym rolnictwem zwierzęcym. Nie możemy ignorować głosu Organizacji Narodów Zjednoczonych, w szczególności Programu Środowiskowego ONZ, na rzecz interesów lobby mięsnego. Lobby mięsne często broni swojej podstawowej działalności bez względu na dobro ludzi, planety i koszty dla zdrowia publicznego.
Chcielibyśmy podkreślić, że obecne etykietowanie musi zostać zreformowane i zmienione. Według Safe and Just. Plant Based Treaty (2023):
“Właściwe etykietowanie żywności nie tylko edukuje osoby konsumenckie na temat środowiskowych konsekwencji ich wyborów, ale także bezpośrednio wpływa na zdrowie publiczne. Informowanie konsumentów i konsumentek o potencjalnych zagrożeniach dla zdrowia związanych z niektórymi produktami pozwala im dokonywać świadomych wyborów żywieniowych, potencjalnie zmniejszając obciążenie systemów opieki zdrowotnej”. Środowisko naukowe z Durham University dodało oznaczenia ostrzegawcze do produktów mięsnych, aby zmierzyć, jak wpłynęło to na wybory zakupowe. Mięso opatrzone ostrzeżeniem o złym stanie zdrowia z obrazem zawału serca zmniejszyło wybór o 8,8%; ostrzeżenie o zmianach klimatu z obrazem wylesiania zmniejszyło wybór o 7,4%; a ostrzeżenie o pandemii z obrazem egzotycznego mięsa doprowadziło do 10-procentowego spadku wyboru (Hughes i in., 2023). Firmy mogłyby dobrowolnie wprowadzić etykietowanie emisji dwutlenku węgla i środowiskowe w całej firmie i branży. Zespół ds. analiz behawioralnych w Wielkiej Brytanii zaleca wprowadzenie oznakowań ekologicznych na produktach i firmach (Zespół ds. analiz behawioralnych, 2023). Zalecają oni stworzenie “prostego systemu ekoznaków w kluczowych sektorach produktów (żywność, odzież, emerytury) i przedsiębiorstw (supermarkety, banki, linie lotnicze, sieci handlowe), aby pomóc zaangażowanym osobom konsumenckim w wyborze ekologicznych produktów. To z kolei zachęci firmy do bardziej zrównoważonego rozwoju, pomagając wszystkim kupować bardziej ekologiczne produkty i usługi”. Szkoły, szpitale, uniwersytety, domy opieki, więzienia i inne instytucje również mogłyby wprowadzić oznakowanie środowiskowe. Brytyjski Behavioural Insights Team (2023) stwierdził, że przytłaczające 83% Brytyjczyków i Brytyjek popiera wprowadzenie łatwych do zrozumienia eko-etykiet w różnych sektorach produktów i firmach, aby ułatwić konsumentom i konsumentom dokonywanie bardziej ekologicznych wyborów. Takie wiarygodne oznakowanie ekologiczne może również działać jako środek odstraszający przed “praniem brudnych pieniędzy”. Nawet jeśli etykietowanie może mieć marginalny wpływ na bezpośrednie zachowania konsumenckie, niewielka zmiana popytu może zagrozić udziałowi w rynku firmom niespełniającym wymogów, zachęcając do lepszych wyników w zakresie ochrony środowiska. Uczciwe etykietowanie jest skierowane do producentów dóbr konsumpcyjnych i producentów żywności. Potrzebujemy również pełnej przejrzystości od każdego ogniwa łańcucha dostaw w zakresie emisji, wylesiania, łamania praw człowieka, finansowania i wydobycia zasobów. Należyta staranność ze strony korporacji wymaga, aby badały, audytowały i raportowały wpływ na biosferę i granice społeczne, a następnie odpowiednio oznakowywały”.
Obecna decyzja dotycząca włoskiego prawa będzie albo krokiem naprzód w ochronie praw konsumentów, promowaniu żywności pochodzenia roślinnego i spełnianiu oczekiwań większości konsumentów i konsumentek, albo będzie krokiem wstecz w transformacji systemu żywnościowego, oddając grunt lobby mięsnemu poprzez cenzurę nazewnictwa. Sprawiedliwa transformacja systemu żywnościowego będzie wiązała się z wieloma decyzjami, które mogą być niewygodne dla firm, które nie są zrównoważone. Nadszedł jednak czas na podjęcie tych decyzji. Mamy nadzieję na sprawiedliwe, przejrzyste rozwiązanie oparte na faktach naukowych, a nie na żądaniach biznesowych.
Morgan Janowicz, członkini Zarządu Green REV Institute: – Nie możemy ignorować faktu, że lobby mięsa i nabiału konsekwentnie odcina sektor żywności roślinnej od wsparcia, środków finansowych i cenzuruje nazewnictwo. Czas na 5 dr. Sylwii Spurek dla branży roślinnej: 1. zakaz reklamy mięsa, mleka, jaj; 2. likwidacja funduszy promocji tych produktów; 3. powołanie funduszu promocji weganizmu; 4. od przedszkola zajęcia „klimat i prawa zwierząt”; 5. 0% VAT na zamienniki mięsa, mleka, jaj.
Źródło: Green REV Institute
